Kan een op mindfulness gebaseerde training ook cognitieve klachten na borstkanker verbeteren?
Studies tonen aan dat een op mindfulness gebaseerde training borstkankerpatiënten kan helpen om de levenskwaliteit te verhogen en stress en gevoelens van angst en depressie te verminderen. In een nieuwe studie willen we nagaan of een op mindfulness gebaseerde training ook een positief effect kan hebben op de vaak voorkomende concentratie- en geheugenproblemen die kunnen optreden tijdens of na de behandeling voor kanker. En of we deze positieve effecten ook kunnen waarnemen in de hersenen.
De overlevingskansen na borstkanker zijn de voorbije jaren sterk toegenomen dankzij snellere opsporingsmethodes en meer doelgerichte behandelingsmethodes. De laatste jaren is er dan ook meer aandacht ontstaan voor de kwaliteit van het leven na kanker. Na de behandeling moet de draad van het dagelijkse leven terug opgenomen worden, maar dat verloopt niet altijd even vlot. Veel mensen zijn nog snel vermoeid of hebben gevoelens van angst of somberheid. Daarnaast komen ook cognitieve klachten, zoals aandacht- en geheugenproblemen of problemen bij het uitvoeren van verschillende taken tegelijk vaak voor. Deze cognitieve problemen kunnen lastig zijn in het dagelijks leven of bij het terug opnemen van het werk.
Verschillende elementen kunnen mee aan de basis liggen van deze klachten. Aan de hand van voorafgaand beeldvormings- en neuropsychologisch onderzoek, konden we aantonen dat zowel structurele als functionele veranderingen in de hersenen mee verantwoordelijk kunnen zijn voor de cognitieve klachten die patiënten vaak na een behandeling met chemotherapie ondervinden. Maar ook stress, vermoeidheid, angst en depressie kunnen een invloed hebben op cognitie.
Een op mindfulness gebaseerde training is een wetenschappelijk onderbouwde interventie die patiënten aanleert om met aandacht aanwezig te zijn in het hier en nu. Wetenschappelijk onderzoek toonde aan dat mindfulness-training een gunstige invloed kan hebben op de aandachtsfuncties en het reduceren van stress, op vermoeidheid en gevoelens van angst en depressie. Zo kan mindfulness een belangrijke rol spelen bij het verhogen van de levenskwaliteit van patiënten na kanker. Daarnaast werd aangetoond dat mindfulness-training bij gezonde vrijwilligers een effect kan hebben op zowel de hersenstructuur als de hersenactiviteit.
In een nieuw onderzoeksproject willen we specifiek nagaan of (1) een op mindfulness gebaseerde training, naast een gunstige invloed op gevoelens van angst en depressie, ook een impact heeft op het cognitief functioneren en (2) of het natuurlijk herstel van de structurele en functionele veranderingen in de hersenen die kunnen optreden na chemotherapie, met behulp van een op mindfulness gebaseerde training kan bespoedigd worden.
In dit pilootproject volgen de deelnemers een mindfulnesstraining in groep. De training bestaat uit 8 wekelijkse sessies van 90 minuten. De training wordt gegeven door een ervaren en gecertificeerd mindfulnesstrainer. Deelnemers zullen op 3 tijdstippen (voor de interventie, onmiddellijk na de interventie en na een follow-up periode) geëvalueerd worden. Het effect van mindfulness op cognitieve klachten, stress, gevoelens van angst en depressie en kwaliteit van leven zal gemeten worden aan de hand van vragenlijsten. Daarnaast zullen er ook geheugen- en concentratie testen worden afgenomen en beelden van de hersenen. Door de vragenlijsten, test resultaten en hersenscans te vergelijken op de verschillende tijdstippen, hopen we het effect van mindfulness op de vaak voorkomende cognitieve klachten in kaart te kunnen brengen.
De studie zal uitgevoerd worden door onderzoekers verbonden aan het Departement Beeldvorming & Pathologie van de KU Leuven (Dr. Sabine Deprez, Prof. Stefan Sunaert), in samenwerking met het Multidisciplinair Borstcentrum (MBC) en de dienst psychiatrie (Prof Mathieu Vandenbulcke) van UZ Leuven en onderzoekers verbonden aan de Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen van de KU Leuven (Dr. Katleen Van der Gucht, Prof. Filip Raes, Prof. Peter Kuppens) in samenwerking met psychiater Dr. Edel Maex (ZnA, Stresskliniek).
